Czego dowiedzieliśmy się z badania?

W ramach projektu Mapa Rozwoju Cyfrowego przeprowadziliśmy badanie, które rzuca ciekawe światło na potrzeby cyfryzacyjne polskich organizacji pozarządowych. Choć transformacja cyfrowa jest tematem często dyskutowanym, dopiero bezpośrednie spojrzenie na codzienne wyzwania organizacji pozwala zrozumieć realne potrzeby sektora.

Zdajemy sobie oczywiście sprawę z faktu, że nasze badanie nie jest oparte o profesjonalną metodykę naukową, ale też nie taki był jego cel. Dlatego też dzieląc się wynikami zaznaczamy, że nie są one reprezentatywne.

Przeprowadzone badanie, obejmujące 53 organizacje pozarządowe (16 z nich wzięło w nim udział oficjalnie, a pozostałe – anonimowo), ujawniło interesującą hierarchię priorytetów w zakresie cyfryzacji. Na pierwszym miejscu, co może być zaskakujące dla wielu obserwatorów, znalazło się pozyskiwanie funduszy – aż 90% organizacji wskazało ten obszar jako kluczowy dla swojej cyfrowej transformacji. To pokazuje, że organizacje dostrzegają potencjał narzędzi cyfrowych w zwiększaniu swojej stabilności finansowej. Gdy jednak pogłębialiśmy wyniki badania w rozmowach z respondentami okazało się, że pozyskiwanie funduszy jest potrzebą samą w sobie. Większość respondentów łączy to z narzędziami cyfrowymi (np. poprzez umożliwienie prostych wpłat przez stronę www).

Drugim najważniejszym obszarem okazała się promocja organizacji i jej misji, wskazana przez trzy czwarte badanych podmiotów. Ten wynik potwierdza obserwowany trend: organizacje pozarządowe coraz lepiej rozumieją znaczenie swojej obecności w przestrzeni cyfrowej i potrzebę profesjonalnej komunikacji z otoczeniem.

Ciekawym zjawiskiem jest stosunkowo wysokie zainteresowanie edukacją beneficjentów (prawie 70% wskazań) przy jednoczesnym bardzo niskim poziomie zainteresowania edukacją wewnętrzną (zaledwie 26%). Ta dysproporcja może budzić pewien niepokój – organizacje zdają się nie doceniać znaczenia rozwoju kompetencji własnych pracowników i wolontariuszy, co w dłuższej perspektywie może hamować ich cyfrowy rozwój. Widzą jednak potencjał edukacji rynku jako zjawiska doskonale znanego z tzw. content marketingu.

Warto zwrócić uwagę na wyraźną przewagę zainteresowania wydarzeniami stacjonarnymi (66%) nad online (47%). To może sugerować, że mimo doświadczeń z okresu pandemii, organizacje wracają do tradycyjnych form działania, być może nie w pełni wykorzystując potencjał rozwiązań hybrydowych.

Obszary związane z codziennym funkcjonowaniem organizacji – takie jak organizacja pracy, świadczenie usług czy zarządzanie danymi – znalazły się w środku stawki, każdy z nich wskazało około połowy badanych organizacji. To sugeruje, że organizacje dostrzegają potrzebę cyfryzacji procesów wewnętrznych, ale nie traktują jej jako priorytetu. Co bardzo ciekawe, podczas bezpośrednich rozmów z respondentami w wielu wypadkach ujawniały się deficyty w tych obszarach.

Szczególnie niepokojący jest stosunkowo niski priorytet nadawany kwestiom bezpieczeństwa cyfrowego. W czasie, gdy zagrożenia w cyberprzestrzeni stają się coraz poważniejsze, tylko połowa organizacji uznaje to za istotny obszar rozwoju.

Z jednej strony widzimy rosnącą świadomość znaczenia narzędzi cyfrowych w pozyskiwaniu funduszy i promocji, z drugiej – pewne niedocenianie znaczenia rozwoju kompetencji wewnętrznych i bezpieczeństwa cyfrowego.

Co istotne, badanie pokazuje, że organizacje pozarządowe mają bardzo praktyczne podejście do cyfryzacji – skupiają się na obszarach, które bezpośrednio przekładają się na ich możliwości działania i rozwoju. To ważna wskazówka dla instytucji wspierających sektor – programy rozwoju cyfrowego powinny odpowiadać na te konkretne, praktyczne potrzeby, nie zapominając jednocześnie o budowaniu świadomości w obszarach obecnie niedocenianych.

Wyniki tego badania będą stanowić podstawę do dalszych prac nad Mapą Rozwoju Cyfrowego, której celem jest wsparcie organizacji w skutecznej i bezpiecznej transformacji cyfrowej.

W każdym z dziewięciu badanych obszarów znalazło się po sześć grup kompetencji, które mogli wskazywać respondenci. Przyjrzymy się im teraz w oderwaniu od samych obszarów. Na pierwszym miejscu znalazły się kompetencje związane z komunikacją cyfrową, ze szczególnym uwzględnieniem zarządzania mediami społecznościowymi (48 wskazań) oraz tworzenia treści cyfrowych (45 wskazań). To pokazuje, że organizacje przede wszystkim koncentrują się na umiejętnościach pozwalających im skutecznie komunikować się z otoczeniem.

Druga grupa kompetencji dotyczy zarządzania organizacją w środowisku cyfrowym. Planowanie i organizacja pracy online (40 wskazań) oraz zarządzanie projektami cyfrowymi (38 wskazań) wskazują na rosnącą świadomość znaczenia efektywnego zarządzania w przestrzeni cyfrowej.

Ochrona danych osobowych otrzymała 37 wskazań, a ogólne kompetencje z zakresu cyberbezpieczeństwa – 34 wskazania.

Najniżej w rankingu znalazły się kompetencje związane z edukacją online – prowadzenie szkoleń online (31 wskazań) czy tworzenie materiałów edukacyjnych (29 wskazań). To może świadczyć o tym, że organizacje wciąż preferują tradycyjne metody edukacji lub nie w pełni dostrzegają potencjał edukacji zdalnej. Lub też czują, że ich obecny poziom kompetencji jest w zupełności wystarczający.

Wskazania te jednak nie są wymierne bez określenia ich wartości. Organizacja bowiem może wskazać dany obszar jako ważny w określonym stopniu (w skali od 1 do 5). Bardziej szczegółowa analiza rozkładu punktacji ujawnia kilka kluczowych wniosków. Najpopularniejsze kompetencje i ich wskaźnik ważony:

1. Tworzenie treści cyfrowych (wskaźnik ważony 79,6%)
2. Zarządzanie mediami społecznościowymi (78,9%)
3. Planowanie pracy online (75,1%)
4. Ochrona danych osobowych (75,1%)
5. Zarządzanie projektami cyfrowymi (73,2%)
6. Cyberbezpieczeństwo (71,7%)

Co ciekawe, dla wszystkich analizowanych kompetencji:

• Dominują oceny 4 i 5 (łącznie stanowią >50% wskazań)
• Oceny najniższe (1-2) są relatywnie rzadkie (<15% wskazań)
• Średnia ocena nie spada poniżej 3.5

To pokazuje, że organizacje nie tylko identyfikują potrzebę rozwoju tych kompetencji, ale też przypisują im wysoką wagę w kontekście swojego funkcjonowania. Szczególnie widoczne jest to w obszarze komunikacji cyfrowej i zarządzania treścią, gdzie dominują najwyższe oceny.

Przeprowadzona analiza ujawniła interesujący wzorzec dotyczący kompetencji cyfrowych, które organizacje najrzadziej wskazują jako istotne dla swojego rozwoju. Szczególnie warto zwrócić uwagę na następujące z nich:

Co dzięki temu możemy stwierdzić?

• Wszystkie najmniej popularne kompetencje związane są z edukacją lub wydarzeniami online. Z rozmów z respondentami wynika, że albo kompetencje te nie są obecnie potrzebne, albo organizacje uważają, że je posiadają.
• Widoczna jest wyraźna korelacja między liczbą wskazań a średnią oceną. Kompetencje rzadziej wybierane są też niżej oceniane.

Komplet wyników znaleźć możecie tutaj:
(tabelę można wygodnie filtrować)

Po przeanalizowaniu wyników, a także po rozmowach w kilkunastoma organizacjami (tylko w listopadzie i grudniu 2024 roku spędziliśmy na wspólnej pracy z NGOsami ponad 80 godzin!), doszliśmy do pewnych wniosków:

Co się sprawdza:

• Rozpoczynanie od „szybkich zwycięstw” – konkretnych usprawnień w obszarach, w których możemy szybko coś poprawić lub uruchomić jakiś proces, a „uciekanie” od złożonych strategii.
• Stopniowe wprowadzanie elementów rozwoju wewnętrznego jako sposobu na zwiększenie skuteczności działań.
• Elastyczny harmonogram spotkań dostosowany do cyklu pracy organizacji.
• Podejście projektowe – każda sesja powinna kończyć się konkretnym, wdrożonym rozwiązaniem
• Dokumentowanie procesu w formie prostych instrukcji do późniejszego wykorzystania
• Tworzenie połączeń między różnymi obszarami (np. jak lepsze zarządzanie danymi przekłada się na skuteczniejszy fundraising itd.)
• Praca na rzeczywistych przypadkach organizacji.

Standardowo nasza praca opiera się o model:

• Sesja diagnostyczna identyfikująca najpilniejsze potrzeby
• Seria 4-6 spotkań praktycznych
• Sesja follow-up po miesiącu sprawdzająca wdrożenie
• Dostęp do mentora między sesjami dla szybkich konsultacji