Co wiemy z pierwszych badań?

Kiedy w 2023 roku rozpoczynaliśmy prace nad projektem Mapa Rozwoju Cyfrowego, mieliśmy świadomość, że przed nami stoi ambitne zadanie. Transformacja cyfrowa organizacji pozarządowych to temat, który nabrał szczególnego znaczenia w ostatnich latach, zwłaszcza po doświadczeniach pandemii COVID-19. Jednak skala wyzwań, jakie zidentyfikowaliśmy w trakcie pierwszych miesięcy badań, przeszła nasze najśmielsze oczekiwania.

Złożoność cyfrowego krajobrazu

Pierwsze, co rzuca się w oczy podczas analizy zebranych danych, to ogromna różnorodność polskiego sektora NGO w kontekście cyfryzacji. Z jednej strony mamy organizacje, które z powodzeniem wdrażają zaawansowane rozwiązania technologiczne, z drugiej – znaczącą grupę podmiotów, dla których podstawowe narzędzia cyfrowe stanowią wciąż spore wyzwanie.

Co ciekawe, wielkość organizacji nie jest tutaj czynnikiem determinującym poziom cyfryzacji. Napotkaliśmy małe fundacje działające z wykorzystaniem najnowszych technologii, jak i duże stowarzyszenia borykające się z podstawowymi problemami cyfrowymi.

Co mówią liczby?

Nasze wstępne badanie objęło grupę 16 organizacji pozarządowych, reprezentujących różnorodne obszary działalności społecznej. Z analizy zebranych danych wyłania się interesujący obraz sektora. Spośród badanych organizacji aż 7 działa w obszarze edukacji i szkoleń, 4 zajmują się rozwojem społeczności lokalnych, 3 koncentrują się na prawach człowieka i równości, a pozostałe działają w obszarach takich jak wsparcie seniorów, pomoc uchodźcom czy ochrona zdrowia.

Niezależnie od profilu działalności, organizacje wykazują podobne priorytety w zakresie cyfryzacji. Najczęściej wskazywane obszary to promowanie organizacji i jej misji (13 z 16 organizacji), pozyskiwanie funduszy (12 z 16 organizacji) oraz organizacja wydarzeń stacjonarnych i edukacja beneficjentów (po 9 organizacji).

Kompetencje cyfrowe – obszary siły i słabości

Badane organizacje najwyżej oceniają swoje kompetencje w promowaniu organizacji i jej misji, pozyskiwaniu funduszy oraz organizacji wydarzeń stacjonarnych – w tych obszarach średnie oceny przekraczają 25 na 30 możliwych punktów. Jednocześnie najniższe oceny pojawiają się w obszarach organizacji wydarzeń online i zarządzania danymi oraz bezpieczeństwa cyfrowego (poniżej 20/30 punktów).

Szczególnie niepokojące są niskie oceny w obszarze zarządzania danymi i bezpieczeństwa cyfrowego. Tylko 3 z 16 badanych organizacji oceniło swoje kompetencje w tym zakresie na poziomie powyżej 25/30 punktów. To alarmujące w kontekście rosnących zagrożeń cybernetycznych i wymogów związanych z ochroną danych osobowych.

Wyzwania, których nie przewidzieliśmy

Badanie ujawniło kilka nieoczekiwanych wyzwań. Pierwszym jest fragmentacja technologiczna – organizacje często korzystają z wielu niepowiązanych ze sobą narzędzi, co prowadzi do chaosu informacyjnego i niskiej efektywności. W skrajnych przypadkach jedna organizacja może używać kilkunastu różnych systemów do zarządzania swoją działalnością.

Drugim istotnym wyzwaniem jest rozdźwięk między podstawowymi a zaawansowanymi kompetencjami cyfrowymi. O ile podstawowe umiejętności cyfrowe są dość powszechne, o tyle brakuje kompetencji w zakresie strategicznego wykorzystania technologii. Organizacje potrafią obsługiwać narzędzia, ale mają problem z ich efektywnym wykorzystaniem do realizacji celów statutowych.

Szczególnie widoczny jest problem skalowalności rozwiązań technologicznych. Małe organizacje mają trudności ze znalezieniem narzędzi, które mogłyby „rosnąć” wraz z nimi. Dostępne na rynku rozwiązania są albo zbyt proste, albo zbyt złożone i kosztowne, brakuje opcji pośrednich.

Światełko w tunelu

Mimo licznych wyzwań, badanie pokazało też powody do optymizmu. Organizacje wykazują dużą świadomość potrzeby zmian i otwartość na nowe rozwiązania. Szczególnie pozytywnie należy ocenić rosnące zainteresowanie współpracą międzysektorową i wymianą doświadczeń w obszarze cyfryzacji.

Co więcej, pandemia COVID-19, mimo swoich tragicznych skutków, stała się katalizatorem zmian cyfrowych w wielu organizacjach. Te, które wcześniej odkładały cyfryzację na później, zostały zmuszone do szybkiej adaptacji, co paradoksalnie przyspieszyło ich rozwój w tym obszarze.

Co dalej?

Pierwsze miesiące badań pokazały, że transformacja cyfrowa polskich NGO to proces znacznie bardziej złożony, niż mogłoby się wydawać. Kluczowe obszary, które wymagają szczególnej uwagi w najbliższej przyszłości, to:

• Rozwój kompetencji cyfrowych kadry
• Wdrożenie kompleksowych strategii bezpieczeństwa cyfrowego
• Integracja rozproszonych systemów i narzędzi
• Budowanie kultury organizacyjnej wspierającej innowacje cyfrowe

Kolejne etapy projektu będą koncentrować się na wypracowaniu praktycznych rozwiązań zidentyfikowanych problemów oraz na budowaniu społeczności organizacji wzajemnie wspierających się w procesie cyfryzacji. Bo jak pokazują nasze badania – w jedności siła, także w świecie cyfrowym.

Jak zbieraliśmy dane?

Na początku zainteresowane organizacje wypełniały wstępne badanie online. Następnie spotykaliśmy się w formule online, aby przedyskutować wyniki i doprecyzować potrzeby. Z dokładnie połową z tych organizacji znaleźliśmy te obszary, które możemy wspólnie rozwijać, co zaowocowało podpisaniem porozumień i współpracy w projekcie Mapa Cyfrowa. Tym samym do końca roku udzieliliśmy około 80 godzin dedykowanego wsparcia – zarówno na poziomie strategicznym, jak i interwencyjnym.